• malumunuzdur ki at hayvanının erkeklik organı ile eşşek hayvanının erkeklik organı arasında çeşetli farklar mevcuttur. bu farklarla zoologlar ilgilenedursunlar, benim ilgilendiğim farklar argoda kullandığımız "at yarrağı" ile "eşşeğin siki" deyişleri arasındaki farklardır. bu farklar da bu deyişleri oluşturan alt kavramlara ve onlar arasındaki farklara bakılarak incelenebilirler.

    evvela dikkat çeken fark "at yarrağı"nın bir belirtisiz isim tamlaması, "eşşeğin siki"nin ise bir belirtili isim tamlaması olduklarıdır. yani birincisinde iyelik eki yoktur, ikincisinde vardır. üstelik kullanılagelen şekilleriyle yerleşmiş birer kalıp olarak birincisi sadece "at yarrağı" şeklinde olabiliyorken -"atın yarrağı" şeklinde olamazken-, ikincisi hem "eşşeğin siki" hem de "eşşek siki" şekillerinde olabilmektedir. şu durumda isim tamlamalarında iyelik ekinin neye yaradığını düşünmeliyiz. adı üzerinde, "belirtili isim tamlaması"ndaki iyelik eki, tamlayanı belirlemeye yaramaktadır. "eşşek siki" her hangi bir eşşeğe ait bir sik iken "eşşeğin siki" belirli bir eşşeğe ait bir siktir. demek ki biz "at yarrağı" derken genel bir yarrak kavramından söz ediyoruz; "eşşeğin siki" derken belirli bir eşşeğin sikinden, belirli bir sikten söz ediyoruz. şu durumda iki çıkarım yapabiliriz. birincisi, "at yarrağı" yakıştırması yaptığımız şeyler yahut durumlar daha genele ait, daha soyut, daha kavramsal şeyler yahut durumlar iken, "eşşeğin siki" yakıştırmasını yaptığımız şeyler yahut durumlar daha belirli, daha somut şeyler yahut durumlardır. ikinci çıkarım ise şu ki, at ve eşşekle daha haşır neşir olduğumuz zamanlarda oluşmuş bu deyişler gösteriyor ki halkın atla ve eşşekle olan ilişkileri farklıdır. kanaatimce halk ata ancak genelleme yapacağı bir mesafede bulunmakta iken eşşeğe belirli eşşekleri bilip tanıyabileceği yakınlıkta bulunmakta idi. bu açıdan "eşşek siki" yakıştırmasını, yaşantımızın içinden tanıdık şey yahut durumların kavramsal ve idealize hallerini betimlemek için yaptığımızı söyleyebiliriz.

    eşşeğin de atın da siki yahut yarrağıyla ilgili deyişler varken neden "beygir"in siki yahut yarrağıyla ilgili deyiş yok? öyle sanıyorum ki bu durum aslen bir at olan beygirin eşşek görevi görüyor olması dolayısıyle attan da eşşekten de sayılmamasından kaynaklanmaktadır. at kahramanlığın, asaletin, heybetin, ihtişamın ve iktidarın simgesidir. eşşek ise hor görülmenin, aşşağılık olmanın, kendinibilmezliğin ve kendini kullandırtmanın simgesidir. at olumlu iken eşşek olumsuz sayılmaktadır; ama her ikisi de kendi doğaları çerçevesinde kendi şahıslarına münhasır birer karakter arzederler. beygir ise atlıktan eşşekliğe vasıl olmuş, heybetliyken aşşağılık duruma gelmesi dolayısıyla bir nevi nötürleşmiş, sanki kavramsal bazda iğdiş edilmiştir.

    at ve eşşek arasında mevcut bulunan olumluluk-olumsuzluk ekseni, yarrak ile sik arasında da mevcuttur. yarrak, tıpkı at gibi, heybeti, ihtişamı ve kahramanlığı betimleyen, ve sadece sikişle alakalı bir isimdir. sik ise olumsuz olmasa bile en azından tarafsızdır, hem sikişle, hem işemekle, organın her türlü var oluş biçimiyle ilgili her cümlede sik kelimesi kullanılabilir. bu açıdan at ile yarrak, eşşek ile sik gayet uyumludur. at yarrağı'nda yüceltme, eşşeğin siki'nde küçümseme vardır. fakat "eşşek yarrağı" olamazken "at siki" olabilmektedir. kanaatimce nasıl ki "eşşek siki" "eşşeğin siki"ni idealize etmekteyse, "at siki" de "at yarrağı"nı önemsizleştirmekte, normalde heybetli olması beklenen şey yahut durumun küçümsenmesini betimlemeye yaramaktadır.

    sonuç olarak diyebiliriz ki, hem "at yarrağı" hem de "eşşeğin siki" ayıp söz olmaları itibariyle aşağılayıcı deyişler olsalar da "at yarrağı"nda aşağılamaya rağmen mevcut heybete bir saygı, "eşşeğin siki"nde ise yine aşağılamaya rağmen mevcut yakınlık ve samimiyete bir sevgi vardır. at yarrağı babamız, patronumuz, komutanımız; eşşeğin siki ise arkadaşımızdır.
  • at yarragi yere deger (a.k.a atin besinci ayagi), esegin siki degmez yahut ben yanlis biliorm. bunun yaninda at yarragi deyimi cok ürkütücü olmasina ragmen esegin siki biraz daha samimi görünür. aradaki ş harfi bunu sagliyor galiba yahut ben gene yanlis biliorm.
    essegin siki küfürünü anneler bile kullanirken at yarragi deyimini kullanan cok ayiplanir. bunu kesin dogru biliyorum

    bir de söyle bir sey var: (bkz: at yarragi vs essek yarragi)
  • birinin söylenişinde kalın ünlüler hakimken birininkinde ince ünlüler hakimiyet kurmuştur. bu bağlamda fazla kabalaşmamak için benzetmelerde ikincisi tercih edilmelidir.
  • birinden mesnevide bahsedilir diğerinden edilmez.
    (bkz: mevlana ve kabak olayı)
  • ortama bir şekilde balina girince pek de önem teşkil etmeyen farklar.

    (bkz: ey balinaya ucbucuk metre yarak veren allahim)
  • eşşeğin zikinden ötürü ortaya çıkan farklardir.
    (bkz: çünkü eşşeğin zikinden ötürü)
  • cok değişik farklardır.
  • atınki daha heybetli duruyor. :) :)
  • (bkz: çok şükür bugün de kültürlendik)
  • başlıktaki birinci organ ortamlarda sevilen kişi hafif azarlanırken söylenir.
    başlıktaki ikinci organ ise üç dört defa anlatılan şeyi anlamayan hala burnunun dikine giden angut kişiye kızıldığı zaman söylenir.
hesabın var mı? giriş yap